Mustafa Akıncı (d. 28 Aralık 1947, Limasol), Kıbrıs Türkü siyasetçi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 4. Cumhurbaşkanı. 2015’ten 2020’ye kadar cumhurbaşkanlığı görevini yaptı.
[lwptoc]
Kişisel hayatı:
Mustafa Akıncı (28 Aralık 1947 doğumlu), Nisan 2015’ten Ekim 2020’ye kadar Kuzey Kıbrıs’ın cumhurbaşkanı olan bir Kıbrıslı Türk siyasetçidir. Mesleği mimar olan Akıncı, 1976’da 28 yaşında Kuzey Kıbrıs’ta Lefkoşa Türk Belediyesi’nin seçilen ilk belediye başkanı oldu.
Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın onayladığı adayı Sosyal Kurtuluş Partisi’nin (TKP) adayı olarak mağlup etti. 1990 yılına kadar 14 yıl kesintisiz olarak bu görevi sürdürdü, Ağa Han Mimarlık Ödülü de dahil olmak üzere kendisine uluslararası ödüller kazandıran birçok projeye öncülük etti ve Kıbrıslı Rum muadili ile işbirliği yaptı.
Bu arada partisi içinde öne çıkıp nüfuz kazandı, 1987’de önce Genel Sekreter, ardından genel başkan oldu. 1993-2009 yılları arasında Cumhuriyet Meclisi Üyeliği, Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı 1999 ve 2001 yılları arasında durum.
TKP’deki liderliği 2001’de sona erdi. 2003’te Barış ve Demokrasi Hareketi’ni kurup yönetti. Akıncı, uzun süredir Kıbrıs’ın yeniden birleşmesini savunuyor ve Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’ta artan nüfuzuna karşı çıkıyor.
İlk yılları:
Duruşu, 2020 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde rakibi Ersin Tatar’ı destekleyen Ankara’daki Türk hükümetinden güçlü bir muhalefet gördü. Akıncı, ikinci turda %48 oyla yeniden Tatar’a seçildi.
Limasol’da doğan Akıncı, 19 Mayıs Lisesi’ni burada okudu. O dönemde diğer Kıbrıs Türk topluluklarına göre Limasol’da daha canlı bir sosyal hayatın olduğunu ve bunun kendisini ortaokul ve lisede tiyatro ve müziğe yönlendirdiğini söylüyor.
Limasol’da oyunlarda yer aldı, 19 Mayıs Lisesi orkestrasında çaldı, Kareler adlı müzik grubuna dahil oldu ve bu toplulukta Fazıl Küçük’ün kızının düğününde çaldı.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi mezunudur. Üniversitede bulunduğu dönem Türkiye’de 68 Kuşağı’nın aktif olduğu dönemdi; “Muhalif” bir mizaca sahip olduğunu belirten Akıncı, o dönemin öğrenci hareketlerinden etkilendiğini söylüyor. Üniversitede Kıbrıs Derneği yönetiminde yer aldı. 1973 yılında adaya dönerek Lefkoşa’ya yerleşti.
Siyasi kariyeri (1975-2015)
1975 yılında kurulan Kıbrıs Türk Federe Devleti Kurucu Meclisi’ne seçildi. 24 Mayıs 1976 yerel seçimlerinde Toplumsal Kurtuluş Partisi’nden (TKP) Lefkoşa Türk Belediye Başkanlığı’na aday oldu. Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin desteğini aldı.
Seçimdeki en büyük rakibi, Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın desteklediği Ulusal Birlik Partisi’nin (UBP) adayı iş adamı Nevzat Uzunoğlu oldu. Akıncı, savaş sonrası demokratikleşmeyi vurgulayan genç mimar imajını seçim kampanyasında kullanmış;
Sloganlarından biri de “Kırbaç değil, kardeşlik düzeni” idi. Akıncı, 1500 oy ve %48,99 oyla Lefkoşa Türk Belediyesi’nin ilk seçilen başkanı olurken, Uzunoğlu %31,81’de kaldı. 1990 yılına kadar bu görevi kesintisiz olarak sürdürdü. 1 Haziran 1980’de yapılan ikinci seçimde yüzde 39,98 oyla yeniden seçildi.
2 Haziran 1986’daki üçüncü seçimde, UBP belediyeyi almak için yoğun bir kampanya yürütse de, UBP’nin adayı Ramiz Manyera’nın aldığı %40,93’lük oy yetersiz kaldı; Akıncı, %46,42 oyla üçüncü kez seçildi. Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği’nin kuruluşunda aktif rol aldı ve birliğin ilk başkanı oldu. 14 yıl Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanlığı yaptı.
TKP genel başkanlığı ve sonrası:
1987’den 2001’e kadar Sosyalist Kurtuluş Partisi’nin Genel Başkanlığını yaptı. 1993-2009 yılları arasında da Milletvekili olarak görev yaptı. 1999-2001 döneminde ise Başbakan Yardımcılığı ve Turizm Bakanlığı görevlerinde bulundu. Annan Planı döneminde kurulan Barış ve Demokrasi Hareketi’nin (BDH) kurucuları arasında yer aldı ve liderliğini yaptı. Sosyalist Demokrasi Partisi’nin kurulmasıyla başkanlığını devretti.
Oxford, Harvard ve Yale Üniversiteleri gibi dünyaca ünlü akademik platformlarda ve Chatham House gibi uluslararası forumlarda Kıbrıs konusunda konferanslar verdi ve panellere konuşmacı olarak katıldı.
Cumhurbaşkanlığı (2015-2020)
2015 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda KKTC Cumhurbaşkanı seçilmesiyle Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik çalışmalara hız veren Mustafa Akıncı, Kıbrıs Rum Lideri Nikos Anastaiades ile 19.09.2015 tarihinde görüşmelere başladı. Kıbrıs müzakereleri çerçevesinde 11 ve 15 Mayıs 2015.
Anastasiadis ile devam eden görüşmeler, ilk olarak Kasım 2016’da İsviçre’nin Mont Pèlerin kentinde düzenlenen arazi konusuna odaklanan iki zirvede devam etti.
Bu müzakerelerden bir sonuç alınamadı. Akıncı başarısızlıktan Rum tarafının “maksimalist talepleri”ni sorumlu tutarken, Rum tarafı Türk tarafının tutumunu suçladı.
Ardından Temmuz 2017’de Crans-Montana’da düzenlenen 5+1 formatlı zirvenin (Kıbrıs Rumları, Kıbrıs Türkleri, Türkiye, Yunanistan, İngiltere + Birleşmiş Milletler) başarısız olmasıyla Birleşmiş Milletler himayesinde devam eden müzakere süreci çöktü. Herhangi bir sonuç elde etmek için.
Akıncı, müzakere sürecinde cumhurbaşkanlığının Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumlar arasında dönüşümlü olması gerektiğinde ısrar etti. Arazi konusunda ise Kıbrıs Türk tarafının arazinin %29.2’sine sahip olacağı ve aradaki farkın Rum tarafına verileceği şekilde düzenlemenin yapıldığı bir harita sundu.
Akıncı, bunun Rauf Denktaş’ın daha önce kabul ettiği “%29+” ilkesi doğrultusunda yapıldığını belirterek, verdiği iddia edilen haritaları yalanladı.
Kıbrıs Türk tarafının topraklarla ilgili tavizi daha önce Kıbrıs müzakerelerinde gündemde olan bir konuydu ve Denktaş, Birleşmiş Milletler ve Türkiye Başbakanı Turgut Özal’ın baskılarıyla 1985 yılında %29+ oranını kabul etti.
kaynaklar:
https://turkiye24.net/refet-bey-hayati/
https://turkiye24.net/ali-haydar-celebi-neden-oldu/
https://kktcb.org/tr/cumhurbaskanligi/cumhurbaskanlari/mustafa-akinci