Mustafa Kemal Atatürk 1881 yılında Selânik’te Kocakasım Mahallesi, Islâhhâne Caddesi’ndeki üç katlı pembe evde doğdu. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’dır.
1893 yılında Askeri Rüştiye’de okurken matematik öğretmeni ona Kemal adını vermiş ve adı da Mustafa Kemal olmuştur. Harp Okulu’ndan yüzbaşı ünvanı ile mezun olan Mustafa Kemal, Şam’da görev yapmak üzere görevlendirildi. Osmanlı Devleti egemen iken Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı’na katılmıştır.
Mustafa Kemal, 1905’te Şm’de 5’inci Ordu’da, 1907’de Makedonya’da 3’üncü Ordu’da görevlendirildi. 1909 ve ayaklanma kısa sürede başarıyla bastırıldı. Arnavut isyanını bastırma operasyonuna katıldı.
1911’de İtalya’nın Trablus’a asker çıkarması üzerine Tobruk’a gönderildi. Tobruk ve Derne’de Türk Kuvvetlerini başarıyla yönettikten sonra 1912-1913 Balkan Savaşı’na binbaşı rütbesiyle katıldı; Edirne’yi Bulgaristan’dan geri alan kolorduda görev yaptı. 1913-1915 yılları arasında Sofya’da ataşelik yaptı.
Birinci Dünya Savaşı’nda, 1915’te Çanakkale Savaşı’na 19’uncu Tümen Komutanı olarak katıldı. Gelibolu’daki düşman saldırılarını başarıyla durdurdu; “Anafartalar Kahramanı” olarak ünlendi.
1916’da Doğu Cephesi Kolordu Komutanlığına atandı ve orgeneralliğe terfi etti. Rus saldırılarını durduran Mustafa Kemal, Bingöl ve Muş’u düşmandan geri aldı. 1917’de Filistin ve Suriye’deki 7. Ordu Komutanlığına atandı.
Alman Genel Karargâhında ve Alman harp cephelerinde incelemelerde bulundu. 1918’de yeniden görevlendirildiği Suriye cephesinde 7. Ordu Komutanı iken, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda imzalanan Mondros Mütarekesinden sonra İstanbul’a geldi. Ülkeyi düşman işgalinden kurtarma amacını bir sır olarak saklayarak Ordu Müfettişliği göreviyle İstanbul’dan ayrıldı.
19 Mayıs 1919’da Karadeniz yoluyla Samsun‘a çıkan Mustafa Kemal, 22 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi’ni yayınladı. azim ve kararlılıkla vatanı kurtarmak için Sivas’ta bir kongre toplanacaktır.”
Osmanlı Hükümeti’nin verdiği görev ve askerlik görevinden de istifa ederek 23 Temmuz 1919’da Erzurum’da ve 4 Eylül 1919’da Sivas’ta toplanan kongrelere başkanlık etti.
Bu kongrelerde “Düşman işgaline karşı milletin vatanı müdafaa edeceği, bu maksatla muvakkat bir hükümet kurularak millet meclisinin toplanacağı, manda ve himaye kabul edilmeyeceği” kararları alınmış ve ilan edilmiştir.
Onun çabalarıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920‘de Ankara’da tarihi görevine başladı; Meclis ve Hükümet Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi. Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Sevr Antlaşması’nı Türk milletinin kabul etmediğini dünyaya duyurdu.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla müjdelendi. Milli Mücadele’nin Meclis tarafından başarıyla yönetilmesi, yeni Türk devletinin kuruluşunu hızlandırdı. 1 Kasım 1922’de hilafet ve saltanat birbirinden ayrıldı ve saltanat kaldırıldı.
Böylece Osmanlı Devleti ile idari bağlar koptu. 13 Ekim 1923’te Cumhuriyet yönetimi kabul edildi ve Atatürk oybirliğiyle ilk cumhurbaşkanı seçildi. Cumhuriyet’in ilk hükümeti 30 Ekim 1923’te İsmet İnönü tarafından kuruldu.
Kurtuluş Savaşı‘nın ardından 29 Ekim 1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Cumhuriyet ilan edilirken, Mustafa Kemal cumhurbaşkanı seçildi.
1938’deki ölümüne kadar arka arkaya dört kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre elinde tutan cumhurbaşkanı oldu. 24.11.1934 tarih ve 2587 sayılı Kanunla Mustafa Kemal’e Atatürk soyadı verilmiş ve bu soyadının başkaları tarafından kullanılması yasaklanmıştır.