Suriye’ye geri dönenler, Kolay bir yolculuk mu? Suriye, on yılı aşkın süren çatışmalar boyunca modern tarihinin en büyük yerinden edilme ve sığınma dalgasına tanık oldu; milyonlarca Suriyeli, güvenlik ve istikrar arayışıyla komşu ülkelerde ve Avrupa’da evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bazı bölgelerde güvenlik durumu nispeten iyileştikçe, aileler eve dönmeyi düşünmeye başladı. Ancak bu görünüşte doğal ve bariz adım, beraberinde önemli ve karmaşık zorluklar getiriyor ve birçok kişi için geri dönüş kararını tahmin edebileceğinden daha zor hale getiriyor.
Suriye’ye geri dönenler, Dönüş Koşulları
Suriye’ye geri dönenlerin çoğu, kararlarını engelleyen lojistik ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalıyor. Evlerinin çoğu çatışma yılları boyunca yıkıldı ve bazı bölgelerdeki altyapının hala onarılması gerekiyor.
Geri dönenler, sınırlı iş olanakları ve ekonomik durgunluk nedeniyle yıllarca yurtdışında kaldıktan sonra geçimlerini sağlama zorluğuyla da karşı karşıya kalıyor.
Ayrıca, geri dönenlerin hukuki statüsü, özellikle belgeleri olmadan ülkeyi terk eden veya resmi belgelerini kaybedenler için en karmaşık konulardan biridir. Burada ortaya çıkan bir diğer sorun ise, kamu hizmetlerinin henüz toparlanma sürecinde olduğu bir dönemde, birçok aile için psikolojik ve maddi yük oluşturan, yetkili mercilerle hukuki durumun belirlenmesi gerekliliğidir.
Geri Dönen Aileler İçin Sosyal ve Psikolojik Zorluklar
Uzun yıllar yurtdışında yaşayan Suriyeli aileler, dönüşlerinde barınma ve istihdamın ötesine uzanan zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır. Ev sahibi ülkelerindeki yaşam tarzı ile Suriye’deki gerçeklik arasında sosyal bir uçurum yaşayabilirler. Bazı aileler tamamen farklı eğitim sistemlerine ve sosyal hizmetlere alışkın olduğundan, dönüşleri kültürel ve sosyal bir şoka dönüşmektedir. Dahası, yıllarca süren yerinden edilmenin, özellikle çocuklar ve kadınlar gibi en savunmasız gruplar üzerinde derin psikolojik etkileri vardır. İnsani yardım raporları, birçok çocuğun kaygı, baskı ve istikrar kaybı yaşadığını ve bu nedenle dönüşlerine eşlik edecek özel psikososyal destek programlarına ihtiyaç duyduğunu göstermiştir.
Suriye dışında doğan çocuklar.
Suriye’ye geri dönenler, Türkiye, Lübnan, Ürdün veya Avrupa’da doğan çocuklar benzersiz bir zorlukla karşı karşıya. Suriye’de hiç yaşamamışlar ve bölgenin çevresini veya kültürünü doğrudan deneyimlememişler; bu da dönüşlerini iki farklı dünya arasında radikal bir geçiş haline getiriyor.
Bu çocukların çoğu, doğdukları ülkelerin dillerini akıcı bir şekilde konuşabiliyor, ancak bazen Arapçada zorluk çekiyor. Bu durum, Suriye okullarına entegrasyonlarını zorlaştırıyor ve bu dilsel ve kültürel farklılıkları dikkate alan özel eğitim desteği ve kaynakları gerektiriyor.
Psikolojik olarak, bazıları sadece ailelerinden veya haberlerden duydukları yeni bir ortamdan dolayı kafa karışıklığı veya korku hisseder. Birçok ebeveyn, özellikle ekonomik zorluklarla veya sınırlı altyapıyla karşı karşıya olan bölgelere geri döndüklerinde, ne kadar iyi uyum sağlayabileceklerini merak eder.
Suriye’ye geri dönenler: Olası Çözümler ve Ortak Sorumluluklar Arasında
Zorluklara rağmen, Suriyelilerin çoğunluğu için eve dönüş hayali canlılığını koruyor.
Ancak bu hayalin sürdürülebilir bir gerçeğe dönüştürülmesi, hükümet kurumları ve uluslararası örgütler arasında ekonomik destek programlarının sağlanması, altyapı onarımı ve geri dönen çocuklar arasındaki farklılıkları dikkate alan eğitim sistemlerinin geliştirilmesi yoluyla ortak bir işbirliğinin yanı sıra güvenli ve düzenli bir dönüşü garanti altına alacak açık yasal mekanizmaların oluşturulmasını gerektirmektedir.
Geri dönenlerin kendi topraklarında yabancı gibi hissetmemeleri için onları karşılama ve yeniden topluma kazandırmada toplumun rolü hayati önem taşımaktadır. Suriye’nin yeniden inşası sadece fiziksel yapılarla ilgili değil, aynı zamanda insanları, ilişkileri, güveni ve toplumu yeniden inşa etmekle de ilgilidir.
Suriyelilerin geri dönüş kararlarını hangi faktörler etkiliyor?
HCG Consulting tarafından hazırlanan “Türkiye’deki Suriyelilerin Geri Dönüş Uygulamaları” araştırmasına göre, Suriyelilerin geri dönüş kararlarını etkileyen birçok faktör bulunuyor.
Araştırmacı Serkan Dinli, bu kararın yalnızca siyasi gelişmelere değil, aynı zamanda güvenlik, altyapı ve barınma gibi temel ihtiyaçların mevcudiyetine de bağlı olduğunu söylüyor.
Dinley, özellikle kırsal kesimde yaşayanların, evi ve çevre koşullarını görmeden karar veremeyeceğini, evlerin ve mahallelerin çoğunun ağır hasarlı veya kullanılamaz hale geldiğini belirtiyor.
Türkiye’deki giderek zorlaşan koşullar nedeniyle bazı geri dönenlerin memleketlerine geri döndüğünü, bazılarının ise Türkiye’de çalışarak kazandıkları parayı memleketlerine dönmek için kaynak yaratmak amacıyla kullandıklarını doğruladı.
Dinli, geri dönüş kararında yetersiz eğitimin etkili olduğunu ve hâlâ bakımsız durumda olan birçok okulda yeterli ekipman ve öğretmen bulunmadığını açıkladı.
Ekonomik destek mekanizmalarının bulunması halinde dönüşün hız kazanacağını vurgulayan Dinley, önümüzdeki yıllarda Suriye’ye büyük çaplı bir dönüş beklemediğini, göç edenlerin en az yarısının kalıcı olarak yerleştiğini söyledi.