Mehmet Nusret Nesin veya bilinen adıyla Aziz Nesin (20 Aralık 1915; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu – 6 Temmuz 1995; İzmir, Türkiye), Türk mizah yazarı.
Mehmet Nusret Nesin, bilinen adıyla Aziz Nesin (20 Aralık 1915; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu – 6 Temmuz 1995; İzmir, Türkiye), Türk mizah yazarıdır. Kısa öykü, tiyatro ve şiir alanlarında birçok eser yazmıştır.
UNESCO tarafından yayınlanan Index Translationum adlı dünya çeviri bibliyografyasına göre Aziz Nesin, Türk yazarlar arasında Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ve Nâzım Hikmet’ten sonra en çok çevrilen dördüncü yazardır. Yazar, 59. Hükümet tarafından hazırlanan 100 Türk Yazarı listesinde de yer almaktadır.
Aziz Nesin, 1924 yılında Süleymaniye’de bulunan ve daha sonra İstanbul 7. Sıbyan Mektebi olarak değiştirilecek olan Kanuni Sultan Süleyman Sıbyan Mektebi’nin 3. sınıfına girdi.
Ortaokulu Çengelköy Askeri Ortaokulunda tamamladı. İki yıl Darüşşafaka İdadisi’nde okuduktan sonra 1935’te Kuleli Askeri İdadisi’nden, 1937’de Harp Okulu’ndan mühendislik teğmen rütbesiyle mezun oldu. 1939’da Fen Bilimleri Uygulama Okulu’ndan mezun oldu.
Bu dönemde Güzel Sanatlar Akademisi Dekorasyon Bölümü’nde eğitimine devam etti. Bir röportajda, bu eğitim hayatının kendisine “fikrin peşinden gitme” dedikleri şeyi getirdiğini belirtti. Aziz Nesin, Harp Okulu’nu bitirdikten sonra teğmen rütbesiyle orduya katıldı. 1941 yılından itibaren II. Dünya Savaşı sırasında Trakya’da bir çadır kampında 2 yıl görev yaptı.
1942’de Erzurum Müstahkem Mevki İstihkam Tabur Bölük Komutanlığına tayin edildi ve bir bombalı kazada yaralandı. Erzincan’da depremde yıkılan bir cephaneliği boşaltmakla görevlendirildi. 1944 yılında Ankara’da Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katıldı.
Aynı yıl Zonguldak’ta uçaksavar topçu mevzileri inşa etmekle de görevlendirilir. Üsteğmen rütbesindeyken “görev ve yetkisini kötüye kullanmak” suçundan ordudan ihraç edildi. Oğlu Ateş Nesin, babasının köylülere ekmek dağıtmasını bahane ederek askerden ihraç edildiğini bildirdi. Halk arasındaki yoksulluk, üniversite ve ordu mensupları arasında muhalefete neden oldu.
Gazete ve dergilere takma adlarla şiir ve yazılar gönderen Aziz Nesin’in takma adlarla yazdığı ortaya çıkınca askeri istihbarat yakından takip edildi. Kars’ta yolda rastladığı köylüler erzak dilendiğinde, askerlerin tayınlarının bir kısmını köylülere dağıtır. Bunun üzerine açılan soruşturma ile askeri mahkemenin aldığı kararla ordudan ihraç edildi.
Aziz Nesin, ilk evliliğinden Vedia Nesin Oya (d. 1940) ve Ateş Nesin (d. 1942) olmak üzere iki kez evlendi; Meral Çelen ile olan ikinci evliliğinden Hüseyin Ali (d. 1956) ve Ahmet Nesin (d. 1957) adlarında toplam dört çocuğu oldu.
Askerlikten ihraç edildikten sonra bir süre bakkallık ve muhasebecilik yaparak 1945 yılında Sedat Simavi’nin çıkardığı “Yedigün” dergisine girdi; Daha sonra Karagöz gazetesinde editörlük ve yazarlık yaptı. Aynı yıllarda profesyonel oyun yazarı olarak çalıştı ve Tan gazetesinde köşe yazmaya başladı.
4 Aralık 1946’da bir grup üniversite öğrencisinin Tan gazetesini yakması üzerine, Cumartesi günü sekiz sayı çıkan haftalık tabloid’i çıkarmaya başladı. Bu dergi davası sona erdikten sonra Vatan gazetesinde çalışmaya başladı. Aynı yıl ilk bağımsız çalışması olan “Parti Kurmak ve Parti Çekmek” 16 sayfalık bir broşür halinde yayınlandı.
1946’da Sabahattin Ali ile birlikte Marko Paşa mizah gazetesini çıkardı ve büyük ses getirdi. Dergi, dönemin siyasetçilerini ve karakterlerini çekinmeden eleştirmeyi başardı ve defalarca kapanmasının getirdiği tüm baskılara ve zor koşullara rağmen hedeflediği satış rakamlarına ulaştı. Ancak açılan davalar ve suçlamalar dergi yazarlarını oldukça zor durumda bırakmıştır.
Nitekim yeni isimler altında sürdürmeye çalıştıkları “Markopaşa” ekolü tarafından şiddetle eleştirilen Amerika’nın Türkiye’ye yaptığı yardımın amacının ele alındığı, yayınlanmamış “Nereye Gidiyoruz?” adlı yazı nedeniyle; 12 Ağustos 1947’de 10 ay ağır hapis ve 3 ay 10 gün Bursa’da “asayiş nezaretinde” tutukluluk cezasına çarptırıldı. Yazılarının yayınlandığı bazı gazete ve dergileri, yasa dışı veya maliyetli olduğu gerekçesiyle meslektaşlarıyla birlikte sattı.
Bu yıllarda yazar Kerim Sadi ile ortak bir ev tuttular.Aziz Nesin’in Bir Sürgünün Anıları’nda Kerim Sadi’nin adı sıkça geçer. Aziz Nesin, bu çalışmasında Sadi’nin entelektüel geçmişini kabul etmekle kalmamış, kişiliğini de eleştirmiştir. Nesin’in trajikomik Bursa anılarına göre Kerim Sadi bencil ve kibirli biridir.
İkinci kitabı Azizname’yi 1948’de yayımladı. Yergilerden oluşan bu kitap için İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. 4 ay süren yargılama sonunda hüküm giymedi; ancak 1949’da Birleşik Krallık Prensesi II. İran Şahı Elizabeth Rıza Pehlevi ve Mısır Kralı I. Faruk, Ankara’daki Büyükelçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na resmi başvuruda bulunarak kendilerine hakaret ettikleri iddiasıyla dava açtılar ve 6 ay hapis cezasına çarptırıldılar.
1952’de İstanbul Levent’te bir dükkan kiraladı ve Okült Kitabevi’ni açtı; Leventlilere gazete dağıtmaya devam etti, ancak iki küçük çocuğunu geçindiremeyince 1953’te ortakla birlikte Beyoğlu’nda “Paradi Fotoğraf Atölyesi”ni kurdu. 1954’te Akbaba’da mahlaslı hikâyeler yazmaya başladı. dergi. Çünkü o, edebî hayatında iki yüze yakın mahlas kullanmıştır.
Tarihimize 6-7 Eylül 1955 faciası olarak geçen İstanbul’daki azınlıkların ev ve dükkanlarının korkunç bir şekilde tahrip edilmesiyle ilgili adli arama başlatıldı. Demokrat Parti hükümeti, olayların “Komünist komplo” olduğunu iddia ederek tutuklandı. Aziz Nesin’in de aralarında bulunduğu 100’e yakın solcu. Aziz Nesin hiçbir gerekçe gösterilmeden 9 ay hapis yattı.
