Depremzedeler nasıl oy kullanacak? Bakan Bozdağ yanıtladı

Depremzedeler nasıl oy kullanacak? Bakan Bozdağ yanıtladı

Bakan Bozdağ, “Kimin nerede nasıl oy kullanacağı bizim seçim kanunlarımızda hepsi yazıyor. Bunu herkes biliyor. Bunun için yeni bir kanun yapmaya gerek yok” dedi.

Depremden etkilenen 14 milyon nüfuslu 11 ilde yaklaşık 8 milyon kayıtlı seçmen yaşıyordu. Yaklaşık 64 milyon seçmenin oy kullanacağı 2023 seçimlerinde bu nüfus toplam seçmenin yaklaşık yüzde 12-13’üne tekabül ediyor.

Depremzedelerin enkazdan çıkarılabilen yakınlarının cenazelerini gömdükten sonra barınma, güvenlik ve sağlık kaygılarıyla bölge dışındaki illere göç etmeye başladıkları görülüyor.

Bu göç bir süre daha devam edebilir. Kaçınılmaz sonuç, deprem bölgelerindeki illerimizin nüfusunda azalma olacaktır.

Seçim tartışmaları sürerken depremzedeler e-devlet sistemi üzerinden adres değiştirip yeni yaşam alanlarının nüfus kayıtlarını yapacak.

Toplumsal doku ve hafıza yeniden şekillenecek. Tartışmalar bir yana, afetten etkilenen vatandaşlarımızın eski adreslerinde oy kullanmaları giderek zorlaşacak.

Bu meselenin basit, adil, ahlaki, hukuki ve demokratik bir çözümü var: 

Deprem bölgesini terk etmek zorunda kalan vatandaşlarımızın geçici olarak yerleştikleri illerdeki asıl (önceki) adreslerini değiştirmemeleri için;
Gerekirse bu illeri ikinci adres olarak kaydedebilecekleri söylenebilir.

Bunun amacı, depremzedelerin yaşadıkları yerlerde kendi illeri için oy kullanma imkânı sağlamaktır. Bu o kadar da zor olmamalı.

Depremzedelerin oy hakkı YSK’nın elinde

Böyle bir düzenleme nasıl yapılabilir? Seçim kanununda “seçim hazırlıklarının seçim çevrelerine göre yapılacağı” belirtiliyor.

Bu ifadeyi dar yorumlayacak olursak kayıtlı seçmenler için yaşadıkları il sınırları dışında sandık kurulamaz.

Ancak önceki seçimlerde seçim çevrelerinin nasıl belirleneceğine dair yasada açık bir hüküm bulunmasına rağmen YSK mobil sandık kurulmasına onay vermişti. Böyle bir emsal önümüzde duruyor.

O halde YSK benzer bir karar alarak depremzedelerin kendi illerinde oylarını kendi illerine vermelerini sağlayabilir.

Felaketin büyüklüğü, hayatın olağan akışından çıkmak için yeterince güçlü ve inandırıcı bir “zorunlu sebep” yaratmıyor mu? Bu mümkün olmazsa CHP’nin önerdiği şekilde Anayasa’ya geçici madde eklenmesi, seçim yasasına madde eklenmesi ve bu ek maddenin bir yıl beklenmeden uygulanması mümkün olabilir.

Zaten asıl amaç afete maruz kalan illerinde depremzedelerin doğal ve yasal oy haklarını korumak olduğu için böyle bir değişikliğe kimsenin karşı çıkacağını düşünmüyorum.

Geçen hafta depremzedelerin oy haklarıyla ilgili önerilerimi YetkinReport’ta yazmıştım. Konu gündemde kalıyor. Depremzedelerin kendi illerinde oy kullanmalarını sağlayacak düzenleme ile ilgili soruları maddeler halinde cevaplamak istiyorum.

Depremin etkileri seçime engel değildir

1- Seçimin ertelenmesine gerekçe arayanların öne sürdüğü bir görüş, depremde hayatını kaybedenlerin listesinin tam olarak düzenlenememesinin seçmen kütüğünün hazırlanmasına engel olacağı yönündedir.

Bu görüş temelsizdir. Depremde hayatını kaybeden vatandaşların resmi makamlarca beyan edilen ölümlerinin kayıt altına alınmasında herhangi bir engel bulunmuyor. Seçmen listeleri kayıt yoluyla anında ve otomatik olarak güncellenir.

2- Resmi açıklamalar dışında bir çok vatandaşımız kayıp. Kayıpların hukuki statüsü, cesetlerin bulunmasına veya ileride açılacak davaların sonuçlarına göre belirlenecek.

Bu kişilerin isimlerinin seçmen kütüklerine kaydedilmesi, seçimlerin yapılmasına hukuken ve fiilen engel teşkil etmez.

Akıbeti henüz belli olmayan bu grupta yer alan seçmenler, seçim günü sandık başına gelmeleri halinde oy kullanabiliyor. Hayatta olmayanların oy kullanması mümkün olmayacağı için belirsizlik seçimleri etkilemeyecek.

3- Bazı vatandaşlarımız kimlik belgelerini kaybetmiş olabilir. Seçim günü kimlik doğrulaması kolay olmayabilir.

İçişleri Bakanlığı, e-devlet üzerinden depremzedelere diledikleri zaman hızlı bir şekilde geçici kimlik kartları veriyor. Bu nedenle deprem bölgesinde kalan veya başka illere göç eden vatandaşlarımız oy kullanırken kimlik ibraz etme sorunu yaşamıyorlar.

kaynaklar:

https://turkiye24.net/kahramanmarasta-esnaf-kepenkleri/

https://www.memurlar.net/haber/1056864/depremzedeler-nasil-oy-kullanacak-bakan-bozdag-yanitladi.html

 

editor, author
Ben Türkiye'nin iç meseleleriyle ilgilenen bir yazar ve gazeteciyim.

İlgili Makaleler

Send this to a friend