Hasta hükümlü tutuklular: Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu Başkanı ve AKP İstanbul Milletvekili Cüneyt Yüksel, onuncu yargı paketinin 31 Mayıs’ta komisyonda görüşüleceğini bildirdi. Paket, hasta hükümlü tutuklular konusunu yeniden gündeme getirdi.
Yeni düzenlemeye göre, hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında bağımsız yaşamını sürdüremeyecek durumda olan ve “kamu güvenliği açısından ciddi ve somut bir tehdit oluşturmadığı değerlendirilen” hükümlülerin cezalarını evlerinde çekmelerine infaz hakimi karar verebilecek.
Müebbet hapis cezasına çarptırılanlar hariç.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Grup Başkanvekili Abdullah Güler, yeni düzenlemeyle yurtiçi infazların kapsamının genişlediğini söyledi.
Buna göre, kadınlar, çocuklar ve 65 yaş üstü kişiler için bu süre bir ila üç yıl arasında değişiyor; 70 yaş üstü kişilerde ise süre 2 yıldan 4 yıla kadar çıkmaktadır.
75 yaş üstü kişiler için 4-5 yıl; 80 yaş üstü kişiler ise 6 yıla kadar hapis cezasını kendi ülkelerinde çekmeyi tercih edebilirler.
Güler, “Hastalık ve engellilik nedeniyle Adli Tıp Vakfı raporuna göre cezaevinde tek başına bakımına devam edemeyen tutuklu ve hükümlülerin sağlık ve tedavi süreçlerinin daha insani koşullarda olumlu bir şekilde ilerlemesini sağlamak amacıyla evde cezaevi koşullarının getirilmesi için de çalışmalarımız sürüyor.” dedi.
Türkiye’de hasta hükümlü tutuklular sayısı
İnsan Hakları Derneği, hasta hükümlü tutukluların durumuna ilişkin her yıl güncellemeler yayınlamaktadır.
Derneğin avukatların müvekkilleriyle yaptığı görüşmeler, mektuplar, aile ve sevdiklerinden gelen talepler gibi kaynaklardan elde ettiği verilere göre, Türkiye cezaevlerinde 161’i kadın, 1251’i erkek olmak üzere bin 412 hasta tutuklu bulunuyor.
Dernek, 28 Nisan’da son raporunu yayınlarken, tutukluların nakilleri ve tutuklularla iletişim kurmada yaşanan engeller gibi nedenlerle ancak az sayıda hasta tutukluya ulaşabildiklerini belirtiyor.
Raporda, 335 tutuklunun durumunun kritik olduğu belirtildi. Bunlardan 230’unun kendi başlarına yaşamlarını sürdüremeyecek durumda olduğu, 105’inin ise desteğe ihtiyaç duyduğu belirlendi.
Dernekten yapılan açıklamaya göre, 188 tutuklunun hastalıkları nedeniyle sürekli muayeneye ihtiyacı bulunuyor.
515 tutuklunun hasta olduğu bildirilirken, değerlendirme için gerekli bilgiler mevcut olmadığından durumlarının ağır olup olmadığı bilinmiyor.
Adalet Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de hastalık nedeniyle cezası ertelenen hasta veya tutuklu sayısı 350’dir.
Türkiye’de doğuştan veya sonradan fiziksel veya ruhsal engelli, hasta ve bakıma muhtaç kadın, erkek ve çocuk mahpuslar rehabilitasyon amacıyla R tipi ceza infaz kurumlarında barındırılmaktadır.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, bir veya üç kişilik odaların bulunduğu bu cezaevlerinde, suç türüne ve doktorun kararına göre tutuklu veya hükümlüler tek tek veya gruplar halinde barındırılabiliyor.
Adalet Bakanlığı verilerine göre, R Tipi cezaevlerinde bakıma muhtaç toplam hükümlü veya tutuklu sayısı 380’dir.
İzmir Menemen R Açık-Kapalı Cezaevi’nde yaklaşık 4 aydır tutuklu bulunan 72 yaşındaki İbrahim Güngör’ün kızı Suyda Güngör, babasının 2022 yılında beyin boşluklarında beyin omurilik sıvısı birikmesiyle gelişen hidrosefali rahatsızlığı nedeniyle ameliyat olduğunu ve bu nedenle hafıza sorunları yaşadığını söyledi.
Süveyda Güngör, erken evre Alzheimer hastalığı teşhisi konulan babasının idamının ertelenmesi için Adli Tıp Vakfı’na yaptıkları başvurunun mart ayında sonuçlandığını söyledi.
Raporda İbrahim Güngör’ün sağlık muayenelerinin yapıldığı ve R Tipi Cezaevi’nde kalmasının uygun olduğu belirtildi.
İbrahim Güngör’ün kızı Süveyda Güngör, bu sonucu “haksız” olarak değerlendirerek, “Çünkü babamın durumu cezaevinde daha da kötüleşti” dedi.
Yemeyi seven adam çok kilo verdi. Bazı gözlemlerimizde onu haftalarca aynı kıyafetleri giyerken ve o kadar kirliyken gördük ki, kokuya dayanamıyordu.
Adalet Bakanlığı, “Maddi durumları yetersiz görülen tutuklu, hükümlü ve tutukluların ihtiyaç duyduğu giyim ve hijyen malzemeleri genel bütçeden karşılanarak ücretsiz olarak sağlanmaktadır.” dedi.
Bakanlık, cevabında, tutuklu ve hükümlülerin talep etmeleri halinde temizlik malzemelerini cezaevi kantininden satın alabileceklerini belirtti.
Cezaevine ortalama nakil süresi ne kadardır?
Türkiye’de hastalık nedeniyle hapis cezasının infazının ertelenmesi yetkisi yalnızca Adli Tıp Kurumuna aittir.
Hasta hükümlülerin, cezalarının ertelenmesi için adli tıp kurumundan veya kurumun uygun gördüğü tam teşekküllü sağlık kuruluşundan rapor almaları zorunludur.
Daha sonra yetkili Cumhuriyet savcılığına başvuruda bulunulabilir. Ancak bazı uzmanlar, adli tıp kurumuna tek yetki verilmesinin bazı sorunlara yol açabileceğini söylüyor.
Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) üyesi avukat Ringin Ergül, Adli Tıp Kurumu’nun tek yetkili olması, ciddi bürokratik yük yaratıyor ve bekleme sürelerini uzatıyor.
İnsan Hakları Derneği, cezaevlerinde uzun süreli nakillerin de hak ihlallerine yol açabildiğini söylüyor.
Derneğin merkez cezaevi komitesi sözcüsü Nourai Shivermin, “Mahkumların nakli ya hiç gerçekleşmiyor ya da gecikiyor” dedi ve hastanelerin onları nakletmek için zaten “aşırı uzun süreçler” yaşadığını söyledi.
Bazı hasta hükümlü tutukluların deneyimleri, uzun nakil sürelerinin daha uzun sürdüğünü doğrulamaktadır.