Çocukların ticari amaçlarla istismar edilmesi, bir moda haline geldikçe bu kuralsızlık ve sorumsuzluk hali, “marka iştahlı ebeveynler” arasında kartopu etkisiyle büyüyor.
Çocukların ticari amaçlarla istismar edilmesi yaygınlaştıkça, marka iştahlı ebeveynler arasında bir kartopu etkisi oluşuyor. Bu durumda kurallar ve sorumluluklar göz ardı ediliyor. Ve Avrupa’da son bir aydır daha yüksek sesle dile getirildiği gibi, çocukların daha fazla istismara uğramaması için her saniye çok değerli…
Bir süredir sosyal medya platformlarında, özellikle Instagram’da “fenomen”, çocuk merkezli paylaşımlar ve reklamlar, sorumlu ebeveynleri ve çocuk hakları savunucularını ciddi şekilde endişelendiriyor.
Reklamını yaptıkları markalarla çocuklarının günlük hayatlarını, tatil programlarını, yediklerini, içtiklerini, giydiklerini sabahın ilk ışıklarından itibaren sosyal medyaya yükleyerek gelir elde eden ebeveynler, zaman zaman şikayet ediliyor, ama boşuna. “Ticari çıkarlar” ve “ilgisizlik” hakimdir.
Peki “blogger” annelerin, “instamomların”, “influencerların” internette “çocuk ticaretini” ve hatta “çocuk işçiliğini” önleyen yasal bir çerçeve yok mu?
Elbette var. Ama uygulandığı sürece mantıklı.
Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 232 ve 233. maddelerine göre anne babalar sosyal medyada çocuklarını ticari bir meta haline getiriyor ve onlara “kötü muamele” yapıyor; ve aile hukukundan doğan yükümlülüklerini ihlal ederler.
TCK’nın 232. maddesine göre; “Bir meslek veya sanatı yetiştirmek, eğitmek, bakmak, korumak veya öğretmekle yükümlü olduğu veya idaresi altında bulunan kimse üzerinde terbiye hakkından doğan disiplin yetkisini kötüye kullanan kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır”
TCK’nın 233. maddesine göre “Aile hukukundan doğan bakım, eğitim ve destek yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi, şikayet üzerine bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Normal prosedür gereği CİMER’e yapılan şikayet sonrasında durumun Çocuk Şube Müdürlüğü’ne bildirilmesi ve bu dosyanın Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü tarafından yönetilmesi gerekmektedir.
Bu nedenle, Çocuk Koruma Kanunu çerçevesinde ebeveynler hakkında adli soruşturma başlatılması ve ilgili çocuklar hakkında dava açılması mümkündür.
Velayet hakkı bağlamında, çocuğa ait görüntülerin sosyal medyada reklam amaçlı paylaşılması hukuka aykırıdır.
Dijital içerik üretimindeki bu sorumsuz tavır çocukların gelişimine de ciddi zararlar vermektedir. Bir markayı görünür kılmak, fahiş ücretler almak ve daha çok takipçi kazanmak için sergilenen çocuk yapay bir evrende kendisinden farklı, gerçeklerden kopuk bir kimliğe bürünür ve farklı bir gerçekliğin içine yerleştirilir.
İşin bir diğer yönü de evde daha önce kullanılmamış bir ürünün çocuğun vücudundan yola çıkılarak tanıtılması ve annenin bu ürünü sanki kırk yıldır kullanıyormuş gibi anlatmasıdır. Bu da annenin çocuğun gözündeki itibarını zedeler.
Hatta bazı çocuklar marka tanıtımına yönelik sosyal medya hesapları açıyor; çocukların en kişisel ve mahrem olması gereken yatak odalarına girilerek paylaşımın “dozajı” artırılır; Çocuğun rahat ettiği iç giyim markaları ile paylaşarak sergilemenin sınırı yoktur.
Ekonomik istismar sadece çocuğunuzu okuldan alıp bir oto tamirhanesinde çıraklık yapmak değildir. Bunlar “dikkat çekmesin”, “normalleşsin”, “alışsın” diye dijital dünyadaki ekonomik sömürülerdir.
kaynak:
https://www.gazeteduvar.com.tr/instagramda-kaydirilan-ekranlar-ve-cocuk-istismari-makale-1624702
