İran’ın orduyla yakınlaşması, Sudan’da, Kızıldeniz’de ve bölgede nüfuz kazanmayı, hayati önem taşıyan uluslararası koridorlarda varlığını ve nüfuzunu güçlendirmeyi amaçlıyor.
[lwptoc]
İran’ın ‘Sudan ordusuna gözlem ve patlayıcı taşıma kapasitesine sahip Muhacir-6 silahlı insansız savaş uçağı (SİHA) tedarik ettiği’ bildirildi.
Analistler, Sudan ordusunun İran insansız hava araçlarıyla (İHA) silahlandırılmasının ‘Tahran’ın Ortadoğu’daki askeri nüfuzunu güçlendireceğini’ tahmin ediyor.
İran halihazırda Gazze’deki silahlı grupları, Lübnan Hizbullahı’nı, Yemen’deki Husileri ve Suriye ile Irak’taki grupları destekliyor.
Sudan’ın Kızıldeniz’e yaklaşık 800 kilometre uzunluğunda kıyısı bulunuyor. Limanları, başta ABD, Çin, Rusya ve Türkiye olmak üzere birçok güç arasında uluslararası rekabet için bir arena sayılıyor. Bu yüzden Sudan’da artan İran nüfuzu uluslararası kaygıları artırabilir.
Sudanlılar arasında, ülkelerinde geçen yılın nisan ayının ortasından bu yana devam eden savaşın yakın zamanda durmayacağı ve bölgesel ve uluslararası dış müdahaleler ışığında “bölgesel bir çatışmaya” dönüşebileceği yönündeki korkular artıyor.
Birleşmiş Milletler’in tahminlerine göre Sudan’daki çatışmalarda şu ana kadar 13.000’den fazla insan öldü. Ayrıca, on milyondan fazla insanı Sudan’ın diğer bölgelerinde ikamet etmek veya komşu ülkelere sığınmak üzere bölgelerini terk etmeye zorladı. Üstelik çatışmalar köprüler, elektrik ve su tesisleri ve hastaneler dahil olmak üzere altyapıya ciddi zararlar verdi.
Odatv sitesinde yer alan yazar Uygur Kayahan ile “İran’ın Sudan savaşına müdahalesinden ne istiyor?” konulu basın röportajı yapıldı:
– Sudan savaşında İran’ın rolünü ve bunun Sudan’ın istikrarına etkisini anlatır mısınız?
İran, Sudan iç savaşı’na açık olarak son birkaç ay içinde katıldı. Bu katılımı taraflardan biri olan General Burhan önderliğindeki orduya SİHA’lar ve değişik silahlar vermek şeklinde oldu. Bunun etkisi Muhammed Hamdan Dagalo’nun Hızlı Destek Güçleri adı verilen karşı tarafın yani milislerin zaferini geciktirmek ya da engellemek şeklinde görüldü. Çünkü milisler orduya karşı savaşlarında Batı’dan Doğu’ya doğru ilerleyerek topraklarını genişletmişlerdi. Başkentin çoğu da ellerinde. Ordu bugüne dek hiçbir muharebeyi kazanamadı. İran’ın desteği bu durumu değiştirirse savaş uzayabilir, bölgesel çatışma riski artar ve büyük insani dram yaşanır. Aslında ilk bakışta savaş ne kadar erken bitrse o kadar iyi olur demek de mümkün.
– İran’ın Sudan ordusuyla yakınlaşması hayati önem taşıyan küresel hatları etkiliyor, bunun önemli nakliye hatları üzerindeki etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Şu anda Kızıldeniz sahili ve Port Sudan limanı General Burhan’ın elinde. Onun İran’la işbirliği yapması elbette uluslararası deniz trafiğini tehlikeye sokar. Ancak General Burhan o bölgeye İranlıları yerleştirir ya da denizin karşı kıyısındaki İran yanlısı Husiler gibi yaparsa başta Mısır ve Suudi Arabistan olmak üzere komşu ülkelerin müdahale edeceğini biliyor. Onun için bundan çekinecektir. General Burhan’ın ordusunda eski Ömer Beşir döneminden kalma radikal İslamcılar var. Bunlar tıpkı Hamas gibi eskiden beri İran’la işbirliği halindeler. 2016 yılında Suudilerle İran’ın arası iyice bozulunca Sudan Suudi baskısıyla İran’la ilişkilerini kesti. Ancak bu çevreler gizlice o ilişkileri sürdürdüler. 2013 sonlarında ise bu ilişki yeniden başladı. Fakat General Burhan bu ilişkide nereye kadar gider bilinmez. Fazla yakınlaşırsa bugün kendi yanında olan Mısır’ın desteğini yitireceğini bilir.
– İran’ın Sudan’daki savaşa müdahalesi çatışmanın bölgesel bir çatışmaya dönüşmesine yol açacak mı ve Türkiye’yi şu ya da bu şekilde etkileyecek mi?
Türkiye Sudan’da taraflardan birinin yanında yer almamalı. Suudilerin yaptığı gibi tarafları barıştırmaya ve ortak bir çözüm bulunmasına çalışmalı. Türkiye özellikle İran’la paralel bir görünüm vermemeli.
– İran, Gazze’deki Hamas, Lübnan Hizbullahı ve Yemen’deki Husiler gibi silahlı grupları destekliyor. Sudan’ın silahlandırılması, Tahran’ın Orta Doğu’daki askeri nüfuzunu askeri açıdan artırır mı?
İran’ın Sudan’ı silahlandırması onun Ortadoğu’daki etkinliğini kuşkusuz daha da arttıracaktır. Afrika’da güçlendirecektir.Son yıllarda başka ülkelerin ve özellikle komşularının yanlış politikaları İran’ın aşırı güçlenmesine yol açmıştır. Türkiye ile İran’ın şimdilik o kadar kötü görünmeyen ilişkileri potansiyel olarak büyük risk getirebilir ve buna karşı da dikkatli bir politika izlenmeli. Ortadoğu’da fazla güçlenen bir ülke sonuda Saddam Hüseyin rejimi darbe yemiştir. İran bunu elbette biliyor ama bugün çatışmacı bir dış politika izlemekten başka şansı da yok çünkü rejim içerde zorlanıyor.
