Üretimi artırmadan krizden çıkılamayacağını söyleyen Bartu Soral, dışa bağımlılığın yüksek olduğu sektörlerde yatırımların bir an önce yapılması gerektiğini vurguladı.
Üretimi artırmadan krizden çıkmanın mümkün olmadığını belirten Bartu Soral, dışa bağımlılığın yüksek olduğu sektörlerde yatırımların bir an önce yapılması gerektiğini vurguladı. Enflasyondaki artışla birlikte Türk Lirası’ndaki erimenin engellenememesi, gözleri ekonomi yönetimine çeviriyor. Başta ABD olmak üzere merkez bankalarının faiz artırımları hızlanırken, hükümetin bu noktada ne yapacağı merak ediliyor.
Türkiye’nin sorununun faiz olmadığını belirten Kalkınma Ekonomisti ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı eski Direktörü Bartu Soral, birçok sorunun bir arada olduğunu ve tek başına faizle çözülemeyeceğini söyledi. Üretim krizi olduğunu vurgulayan Soral, dışa bağımlılığın yüksek olduğu sektörlerde yatırımların bir an önce yapılması gerektiğini kaydetti.
Soral, “Türkiye Cumhuriyeti özel sektörün keyfine bakabilecek durumda değil. Bu filmi bir kez daha siyah beyaz izledik. Film 1923’te başladı. 1930’a geldiğimizde Mustafa Kemal Atatürk özel sektörün yatırım yapmadığını gördü, Türkiye’nin acilen fabrikalara ihtiyacı varken bir adım atıldı.
Üretim, ithalatı durdurmak zorunda kaldı. 1930’dan 1940’a kadar 10 yılda 44 fabrika kuruldu” dedi. Petrokimya sektöründen örnek veren Soral, “Devlet Planlama Teşkilatı 1960’lı yıllarda TÜPRAŞ, Petkim ve Petrol Ofisi’ni entegre bir sistem olarak planladı ve yatırım yaptı. Çünkü petrokimyanın hammaddesi naftadır. Petrokimya 1’e nafta alıyor, işler 5’e satıyor. Yani çok karlı bir sektör” dedi.
PISA’da 50. sırada yer alan ve dünyanın en iyi 500 üniversitesi arasında bir okulu olmayan Türkiye’nin eğitim sorunu yaşadığını belirten Bartu Soral, teknoloji üretecek beyinlerin yetiştirilmediğini belirtti. Türkiye’nin emek yoğun sektörlerde dış ticarette kâr ettiğini ifade eden Soral, “Teknoloji açığını kapatmadan faizi bin baz puan artırmak isterseniz sonuç değişmez” dedi.
Türkiye’nin bir yol haritasının olmadığını kaydeden Soral, “Önümüzdeki 5-10 yıl içinde hangi sektörlerde bölgesel ve küresel rekabete gireceğiz? Kafası kesilmiş tavuk gibi yönetilen bir ekonomi” dedi. 1980 yılından itibaren neoliberalizmin Türkiye’yi ele geçirdiğini belirten Bartu Soral, kamu kurumlarının çok uluslu şirketlere satışının dayatıldığını söyledi.
“Ekonomi dediğimiz şey, kıt kaynakların doğru kaynaklara yönlendirilmesidir” diyen Soral, önümüzdeki 12 ayda 180 milyar doları anapara ve faiz olmak üzere dış borca 180 milyar dolar ödeneceğini hatırlattı. ve 40 milyar dolar cari açık, 220 milyar dolar ödenecek.
Peki, bu dış borcu yaratan tesisleri neden yapmadınız, ithalatı engellemediniz mi? Planlama zihni, Amerika’nın neoliberalizmine kapılmazsa ne yapar? Atatürk de bunu yaptı.” TÜPRAŞ, Petkim ve Petrol Ofisi arasındaki entegre sistemin önce dağıldığını, ardından özelleştirildiğini anlatan Bartu Soral, “Mükemmel bir iş modeli olacağı söylendi.
Sonuç olarak Petkim, özelleştirildiğinde ne kadar üretirse üretsin, bugünkü yüzde 5’lik artışı ve iç piyasanın petrokimya ihtiyacının ancak yüzde 15’ini karşılayabiliyor. Bu nedenle Türkiye’nin enerjiden sonra en büyük ithalatı petrokimyadır. 10 yılda toplam 450 milyar dolar ödendi.”
1986’da başlayan özelleştirme 2002’de hızlandı. AKP iktidara gelene kadar sadece 8 milyar dolarlık özelleştirme yapıldı. Ancak AKP döneminde Türkiye’nin en değerli fabrikaları birer birer satıldı. 2002-2022 yılları arasındaki AKP iktidarı döneminde toplam özelleştirme tutarı 63 milyar doları aştı. Yüzlerce fabrika, sanayi tesisi, maden, liman, baraj ve kömür santrali satıldı.
Bu dönemde sadece fabrikalar özelleştirilmedi. Aynı zamanda en değerli araziler özelleştirmelerden nasibini aldı. Son 20 yılda en az 300 milyon metrekare Hazine arazisi de aynı şekilde özelleştirildi. Halkın elinde çok az kurum kaldığı için AKP, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki değerli Hazine arazilerini satarak kaynak yaratmaya çalışıyor.