‘ANTİBİYOTİK DİRENCİ KÜRESEL TEHDİT’
Son zamanlarda dünya basınında antibiyotiklere dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların arttığına ve küresel bir tehdit oluşturduğuna dair birçok haber yer almaktadır. Bu konudaki görüşleriniz nelerdir?
Günümüz antibiyotiklerine dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar, küresel olarak büyüyen bir tehdit haline geldi.
Şöyle ki, saygın bir tıp dergisi olan Lancet’te Ocak 2022’de yayınlanan bir makalede, söz konusu dirençli süper mikropların 2019 yılında tüm dünyada toplam 4,95 milyon insanın ölümüne neden olduğu bildirildi.
Bunun 1,27 milyonu doğrudan dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar nedeniyle hayatını kaybedenlere ait. Bu sonuçlara bakılırsa, binlerce insanın antibiyotiklere dirençli bakteriyel enfeksiyonlardan ölmediği bir gün bile geçmiyor.
Bulaşıcı hastalıkları etkili bir şekilde tedavi ederek milyonlarca hayatı kurtaran antibiyotiklerin keşfi tıpta bir dönüm noktası oldu. Ancak antibiyotiklerin yaygın ve gelişigüzel kullanımı, hastalık yapan bakterilerin zamanla bu ilaçlara karşı direnç kazanmasına neden olmuştur.
Antibiyotik direncinin nedenleri nelerdir?
Direnç gelişimi evrimsel bir olaydır. Bakterilerde antibiyotiklere karşı direncin gelişmesini sağlayan en önemli faktörlerden biri, bu ilaçların gelişigüzel kullanılmasıdır.
Çalışmalar, antibiyotik kullanımı ile dirençli bakteri suşlarının ortaya çıkması arasında doğrudan bir ilişki olduğunu göstermiştir.
Bakterilerde direnç mutasyon yoluyla kendiliğinden oluşabileceği gibi, direnç gelişimine neden olan genler akraba türler arasında aktarılabilir.
Öte yandan antibiyotik uygulamaları sonucunda ilaca duyarlı bakteriler yok olurken dirençli olanlar ise bölünerek çoğalmaya devam ediyor.
Böylece antibiyotikler aracılığıyla bir seçim gerçekleşir. Bu doğal bir seçilim değil, daha çok Antroposen’e (Sanayi Devrimi’nden sonra insan zekasının şekillendirdiği bir dünya çağı) yakışan insan yapımı bir seçilim baskısıdır.
Günümüzde antibiyotikler, aşırı kullanım uyarılarına rağmen dünyanın her yerinde gelişigüzel reçete edilmektedir.
Örneğin üst solunum yolu enfeksiyonlarının yaklaşık yüzde sekseninin virüslerden kaynaklandığı bilinmektedir.
Sadece bakteriyel enfeksiyonlarda etkili olduğu bilinmesine rağmen virüslerin neden olduğu bu enfeksiyonlarda da antibiyotik kullanılmaktadır. Bu ve benzeri yanlış uygulamalar direnç gelişimine de katkı sağlar.
kaynak:
