Türkiye’de Suriyelilerin sayısı 2021’den bu yana istikrarlı bir şekilde azalırken, bu eğilim 2024’ün sonlarından itibaren hız kazandı.
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: Türkiye Göç İdaresi Müdürlüğü’nün 22 Mayıs 2025’te yayınladığı son veriler, ülkede 2.723.421 Suriyelinin bulunduğunu, 2021’in zirvesinde ise 3.737.369 Suriyelinin bulunduğunu ortaya koydu.
Bu düşüş, 8 Aralık 2024’te Beşşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından gerçekleşti ve binlerce mültecinin gönüllü olarak evlerine dönmesinin yolu açıldı.
Türkiye İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Suriye’deki siyasi değişimden bu yana 250.064 Suriyelinin ülkelerine döndüğünü, 2016’dan bu yana geri dönenlerin toplam sayısının ise yaklaşık 1.126.000’e ulaştığını duyurdu.
26.000-27.000 Suriyelinin daha şu anda geri dönmeye hazırlandığını ve okul yılının bitmesi ve yaz tatilinin başlamasıyla bu sayının artmasının beklendiğini belirtti.
İnsan hakları örgütlerinin bazı durumlarda ihlal iddialarına rağmen, Türkiye hükümeti bu dönüşün “gönüllü, güvenli ve onurlu” olduğunu ileri sürüyor.
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: Türkiye’deki Suriyelilerin Coğrafi Dağılımı
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: İstanbul, en fazla Suriyeliye ev sahipliği yapan şehir olma konumunu sürdürüyor (437.687), onu Gaziantep (381.024), Urfa (236.901), Adana (201.877) ve Hatay (190.575) takip ediyor.
Buna karşılık, Hakkari (sadece 6), Bayburt (32) ve Tunceli (38) gibi iller en düşük sayıları kaydediyor. Bu dağılım, Suriyelilerin sınıra yakın bölgelerde ve büyük sanayi merkezlerinde yoğunlaştığını yansıtıyor.
Türkiye’deki Suriyelilerin Demografik Özellikleri
Veriler şunları göstermektedir:
Nispeten dengeli cinsiyet dengesi: 1.405.671 erkek, 1.317.750 kadın
Gençler (18-64 yaş arası) en büyük grubu oluşturmaktadır (1.355.940)
931.872 okul çağındaki çocuk (5-17 yaş arası)
Beş yaş altı 390.292 çocuk
Türkiye’deki toplam yabancı sayısı 3.988.157’dir ve bunların %68’ini Suriyeliler oluşturmaktadır. Geri kalanı oturma izni sahipleri (1.104.385) ve uluslararası koruma arayanlar (172.602) arasında bölünmüştür. Afganların düzensiz göçmenler listesinde (17.877) 7.917 Suriyeliye kıyasla ilk sırada yer aldığını belirtmekte fayda var.
Suriyeli Sayısında Dikkat Çeken Düşüş: 2021’den Bu Yana 650 Binden Fazla Kayıp
İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre, Türkiye’de geçici koruma statüsünde bulunan Suriyeli sayısında son yıllarda belirgin bir düşüş yaşanıyor.
2021 yılında 3 milyon 737 binin üzerine çıkan sayı, 3 Ekim 2024 itibarıyla 3 milyon 89 bin 904’e kadar geriledi. Bu da üç yılda 650 binden fazla Suriyelinin sistemden çıktığını gösteriyor.
Yeni doğumlar da hesaba katıldığında, bu düşüş daha da dikkat çekici hale geliyor. Uzmanlara göre bu azalmada en büyük etkenler; gönüllü ya da zorunlu geri dönüşler, Avrupa’ya yönelen düzensiz göç ve adres bilgilerini güncellemeyenlerin sistemden çıkarılması.
Göç İdaresi, adres bilgilerini güncellemeyen Suriyelilere tanınan sürenin 1 Kasım’da sona ereceğini açıkladı. Bu tarihten sonra bilgilerini güncellemeyen kişilerin geçici koruma kayıtları iptal edilecek. Dolayısıyla ilerleyen aylarda sayının daha da düşmesi bekleniyor.
Geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerin sayısı, 2011’deki iç savaşın ardından Türkiye’ye başlayan kitlesel göçle hızla artmış, 2021 yılında zirve yapmıştı. Ancak o tarihten bu yana eğilim tersine dönmüş durumda.
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: Sahada çalışan akademisyen ve araştırmacılar da bu tabloyu doğruluyor. Harran Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi ve “Türkiye’deki Suriyeliler” kitabının yazarı Prof. Dr. Mahmut Kaya, kendi gözlemlerine göre sayının farklı nedenlerle azaldığını aktarıyor.
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: Göç çalışmaları üzerine çalışan araştırmacı Hakan Ünay da benzer şekilde, son dönemde sahada Suriyeli nüfusun azaldığını gözlemlediğini belirtiyor.
Uzmanlara Göre Sayılardaki Düşüş, Değişen Göç Politikasının Bir Yansıması
Türkiye’deki Suriyeli sayısındaki azalmayı değerlendiren uzmanlar, bu durumu son yıllarda değişen göç politikalarının bir sonucu olarak görüyor.
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: Harran Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mahmut Kaya, ülkede yaşanan siyasi, ekonomik krizler ve doğal afetlerin göç politikalarında değişikliğe yol açtığını belirtiyor.
Kaya, seçim dönemlerinde mülteciler üzerinden yürütülen tartışmaların, hükümetin gönüllü geri dönüş söylemini güçlendirdiğini ve bunun da güvenli bölgelere yönelik dönüşleri hızlandırdığını ifade ediyor.
Göç araştırmacısı Hakan Ünay ise Türkiye’nin göç politikasındaki bu dönüşümün Avrupa Birliği’nin tutumuyla bağlantılı olduğunu düşünüyor.
Türkiye’de Suriyelilerin Sayısı: Ünay, Türkiye’nin bir dönem benimsediği “açık kapı” ve “ensar-muhacir” yaklaşımının artık terk edildiğini ve göç yönetiminin Avrupa’nın beklentileri doğrultusunda yeniden şekillendiğini savunuyor. AB’nin daha önce uyuma yönelik finanse ettiği projelerin artık gönüllü geri dönüşlere odaklandığını belirtiyor.
Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi ve Göç Araştırmaları Derneği’nden Doç. Dr. Didem Danış ise hükümetin Suriyelilerle ilgili mevcut sayıyı “toplumda kabul edilebilir” seviyeye çekme arayışında olduğunu söylüyor. Danış’a göre bu politika, Suriyelilerin kalıcı bir nüfus olarak kabul edilmesinden ziyade, sayıyı yönetilebilir düzeye indirgemeye yönelik.
Danış ayrıca, ekonomik koşulların kötüleşmesi, Zafer Partisi’nin yükselişi ve muhalefet liderlerinin göç karşıtı kampanyalarının da hükümetin göç politikasında daha sert adımlar atmasına neden olduğunu belirtiyor.
Uygulamadaki değişiklikler de bu yeni yaklaşımı yansıtıyor. Özellikle Suriyelilerin belli bölgelerde yoğunlaşmasını önlemeye yönelik “seyreltme” uygulaması ve Göç İdaresi’nin mobil denetim araçlarıyla yürüttüğü sıklaştırılmış saha kontrolleri, göç yönetimindeki yeni dönemin önemli işaretleri olarak öne çıkıyor.
Uzmanların ortak görüşü ise net: Türkiye’deki Suriyelilerin sayısındaki düşüş, yalnızca bireysel tercihlere değil, devletin yön verdiği kapsamlı bir politika değişikliğine dayanıyor.