Halil Turgut Özal 1989-1993 yılları arasında Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan bir Türk siyasetçiydi.
Halil Turgut Özal (13 Ekim 1927 – 17 Nisan 1993), 1989-1993 yılları arasında Türkiye’nin 8. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan bir Türk siyasetçiydi. Daha önce, 1983-1989 yılları arasında Anavatan’ın lideri olarak Türkiye’nin 26. Başbakanı olarak görev yapmıştı. Parti. 1980-1982 yılları arasında Bülend Ulusu’nun askeri hükümetinde Türkiye Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı.
Amerika Birleşik Devletleri’nde Dünya Bankası’nda kısa bir süre çalıştıktan ve bir üniversite öğretim görevlisi olarak çalıştıktan sonra, Özal, 1979’da genel sekreter ve daha sonra Türkiye’deki ana madenciler sendikasının lideri oldu. 1977. 1977 genel seçimlerinde İzmir’den Milli Selamet Partisi (MSP) adayı olarak Meclis’e giremedi.
1979’da, 1980 askeri darbesine kadar Başbakan Süleyman Demirel’in azınlık hükümetinin müsteşarlığını yaptı. Müsteşar olarak, Türkiye ekonomisinde daha fazla neoliberalizmin yolunu açan ’24 Ocak kararları’ olarak bilinen ekonomik reformların geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı. Darbeden sonra Bülend Ulusu hükümetinde Türkiye’nin ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı olarak atandı ve ekonomik reformları uygulamaya devam etti. Ekonomi politikası konusundaki anlaşmazlıkların ardından 1982’de istifa etti.
Özal, siyasi parti yasağının askeri hükümet tarafından kaldırılmasının ardından 1983 yılında Anavatan Partisi’ni (ANAP) kurdu. ANAP, 1983 genel seçimlerinde meclis çoğunluğunu kazandı ve ardından Özal, Türkiye’nin Başbakanı oldu. Döviz kuru ve kuralsızlaştırma ile ilgili çeşitli ekonomik reformları uygularken, enflasyondaki artış ve Kürt ayrılıkçılarla artan çatışma, ANAP’ın 1984 yerel seçimlerinde çoğulculuğun azalmasına yol açtı.
1987’de 1980 darbesi sırasında yasaklanan politikacıların siyasi faaliyetlerine yeniden başlamalarına izin veren bir referanduma rağmen, ANAP 1987 genel seçimlerinde oyların azalmasına rağmen meclis çoğunluğu ile yeniden seçildi. 1988’deki parti kongresinde bir suikast girişiminden kurtuldu. Özal’ın dış politikası Şimşek Olayı’nın ardından Yunanistan ile savaşı önlemeye odaklandı ve Bulgar Türklerinin geçici olarak Türkiye’ye göç etmesine izin verdi.
1989 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Özal Cumhurbaşkanı seçilirken, Yıldırım Akbulut onun yerine Başbakan oldu. Asgari siyasi görevlerle törensel bir rol üstlenmesine rağmen Özal, 1990 Zonguldak maden işçilerinin grevlerine müdahale etmek gibi hükümet faaliyetleriyle meşgul olmaya devam etti. Akbulut, Başbakan olarak uysal bir yaklaşım sergilerken, 1991 genel seçimlerinden sonra Süleyman Demirel’in Başbakan olmasıyla birlikte Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın görevleri konusundaki anlaşmazlıklar hakimdi.
Güneydoğu Anadolu kalkınma projesi, Şanlıurfa’da Atatürk Barajı’nın inşasıyla başlarken, Özal, 1992 yılında Ankara’da düzenlenen Türki Cumhuriyetler’in ilk zirvesine katıldı. Körfez Savaşı sırasında ve Soğuk Savaş’ın sonunda ABD Başkanı George H. W. Bush ile yakın ilişkiler sürdürdü. Özal, 1993’te görevdeyken beklenmedik bir şekilde öldü, 2012’de bir mezardan çıkarma ile zehirlenme kanıtlarına yol açtı, ancak ölüm nedeni belirsizdi.
Turgut Özal Malatya’da doğdu. Annesi Kürt kökenliydi. İlkokulu Silifke’de, ortaokulu Mardin’de, liseyi Kayseri’de tamamladı. Özal, İstanbul Teknik Üniversitesi’nde elektrik mühendisliği okudu ve 1950 yılında mezun oldu.
1950-1952 yılları arasında Devlet Elektrik Güç Planlama İdaresi’nde çalıştı ve 1952-1953 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde elektrik enerjisi ve mühendislik yönetimi üzerine çalışmalarına devam etti. Türkiye’ye döndükten sonra 1958 yılına kadar yine aynı kurumda elektrifikasyon projelerinde çalıştı. Özal, 1959’da Devlet Planlama Teşkilatı’nda, 1960’ta Planlama Koordinasyon Daire Başkanlığı’nda bulundu.
1961 yılında askerlik hizmetinden sonra çeşitli devlet kuruluşlarında üst düzey görevlerde bulundu ve ODTÜ’de (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) ders verdi. Dünya Bankası onu 1971–1973 yılları arasında istihdam etti.[7] Ardından 1979 yılına kadar bazı özel Türk şirketlerinin başkanlığını yaptı.[7] Devlet hizmetine geri dönerek 12 Eylül 1980 askeri darbesine kadar Başbakan Süleyman Demirel’in müsteşarlığını yaptı.
20 Mayıs 1983’te Anavatan Partisi’ni kurdu ve lideri oldu. Partisi seçimleri kazandı ve 13 Aralık 1983’te 19. Başbakan olarak hükümeti kurdu. 1987’de seçimleri kazandıktan sonra yeniden başbakan oldu. İşçi sendikası karşıtı söylemlerle daha geniş küresel neoliberal dönüşüm eğilimi nedeniyle Anavatan Partisi liderliğindeki Türkiye’nin sosyal ve ekonomik görünümünün dönüşümünün başı oldu.
